Gustavo de Maezturi buruz

PARETAK BIDETIK EGINA, MUSEOKO ZUZENDARIA

1887

Abuztuaren 30ean, Gasteizen jaio zen Gustavo de Maeztu eta Whitney. Irailaren 2an bataiatu zuten San Migel Goiaingeruaren parrokian. Bere aitabitxiak izan ziren Ramiro anaiak eta Angela.

1894

Kubaren arazoak eta familiaren hondamendi ekonomikoak Bilbora joatera behartzen ditu, eta ama, Juana Whitney y Boné, irakaskuntzan arituko da.

1905

17 urterekin bere lehen erakusketa kolektiboan parte hartu zuen. Hiru lan jarri zituen erakusgai Bilboko Arte Ederren Erakusketan. Losada, Alberto eta José Arrue, Regoyos, Larroque, Asarta, Daniel eta Ignacio Zuloaga, Iturrino, Uranga, Durrio, Basterra, Huerta, Guiard eta Canalsekin batera parte hartu zuen.

1906

Lau lan jarri zituen erakusgai Bilboko Elkarte Filarmonikoko Arte Ederren Erakusketan (Arte Modernoa ere deitzen zaio). Bertan, Sorolla, Fortuny, Arteta, Losada, Regoyos, Salaverria, Madrazo, Pradilla, Benlliure eta abarren lanak erakusten ziren.

1907

Apiriletik ekainera, Parisera joaten da bere arte eta giza kulturari atxikitzeko. Paco Durrio, Ignacio Zuloaga, Tomás Meabe, gazte sozialisten sortzailea eta Gustavoren lagun handia. Louvrera egindako bisitetan, Herrera Zaharra, Zurbaran, El Greco, Velázquez eta Riberaren pintura espainiarra ezagutu zuen.

1908

Jose Arruerekin batera, "El Coitao" egunkaria sortzeko abentura literarioan aktiboki parte hartzen du.

1909

Frantziako hegoaldean erbesteratuta dagoen Tomas Meaberekin batera, Saint Jean le Vieux-en (Behe Pirinioetako departamendua), urtearen zati handi bat igarotzen du. Bidali koadro bat Parisko Independenteen Aretora.

1910

Bere Souletins koadroa, Parisko Independenteen Aretora bidalia, atzera botatzen da epez kanpo iristeagatik. Pinturan arrakastarik lortu ezin zuelako urduri, idazle gisa zuen gaitasuna garatu zuen, eta prentsan izan zituen kolaborazio literarioei, artikulugile gisa, liburu-idazle izateko gaitasuna gehitu zien. "Andanzas y episodio del Señor Doro" eleberria argitaratu zuen. Mexikon bere independentziaren lehen mendeurrena ospatzeko erakusketa kolektibo batean parte hartuko du beste euskal artista batzuekin. Prentsako artikulugile gisa egiten duen lanak hainbat ideia plazaratzera eramango du, artistek beren arazoak defendatzeko eta konpontzeko elkartzeko duten beharrari buruz. Planteamendu horien gainean sortu zen, urtebete geroago, Euskal Artisten Elkartea.

1911

Bere bigarren literatur lana argitaratu zuen, "El gato azul. Ekintza eleberria", bere anaia Ramiro de Maezturen hitzaurrearekin. Euskal Artisten Elkartea sortu zen Bilbon, eta elkarte horretako kide aktiboa izango da.

1912

Madrilgo Arte Ederren Erakusketa Nazionalera La Goya izeneko artistaren erretratua bidali zuen.

1913

Zinemaren mundu hasiberria ezagutu eta maite du, eta Benito Perojoren "Fulano de Tal se enamora de Manón" pelikularen filmazioan parte hartzen du. Berez, metraje gutxiko film labur bat da, Madrilgo Retiro parkean grabatua. Beste behin, Arte Modernoaren II . Erakusketan parte hartu zuen, Elkarte Filarmonikoaren aretoetan. Lau koadro erakutsi ditu eta bere manifestu bat irakurri du, "Nuestra resurgir" izenburu iradokitzailearekin. Beste lan bat bidali zuen Parisko Independenteen Aretora, Una fiesta religiosa en Monzón izenekoa.

1914

Maiatzaren 15ean egin zuen bere lehen erakusketa Bartzelonako Dalmau Galerietan. Kritikek laudorio handiak jasotzearen poza eta bere lanaren onarpenaren lehen erakustaldia eman zioten. Uda ostean, Donostian eta El Pueblo Vasco egunkariaren atarian, bere lanak eskegitzen ditu, kritikaren mesede bera lortuz.

1915

Kataluniako abenturaren ondoren, hurrengo urratsa bere obra Madrilen erakustea izango da. Palace Hoteleko Aretoetan zintzilikatuko ditu bere sorkuntzak, beste behin kritikariek, nahiz eta ez hain aho batez, bere lanak goraipatzen dituzten. Ekainean Bartzelonara itzuliko da, Can Parés aretoan erakusgai. Arte Ederren Erakusketa Nazionalean hiru koadro aurkezten ditu, horien artean El ciego de Calatañazor. Azaroaren 4an, bere lagun handi eta miretsia, Tomás Meabe, hil zen Madrilen. Handik gutxira, 22an, Bilboko Euskal Artisten Elkartearen erakusketa kolektibo batean parte hartu zuen. Erakusketan, Evabere lanak iskanbila handia sortzen du, eta lokala ixteko zorian dago.a.

1916

Euskal Artisten Elkartearen erakusketa kolektibo batean, Bilbon, El ciego de Calatañazormargolana erakutsi zuen. Lan hori, beste batzuekin batera, Madrilen erakutsiko du La Tribuna egunkarian, apirilean. Hori dela eta, omenaldia egin zitzaion maiatzaren 8an, Ramón Gómez de la Serna bertan parte hartuz. Pombo kafetegian Gustavo de Maeztu joan zen solasaldira, Madrilen zegoela. Bere espirituak Soria, Nafarroa, Errioxa, Kordoba eta Murtzia probintzietara eramaten du. Euskal Artisten Elkarteak Madrilen azaroaren 4tik 30era egingo duen erakusketaren sustatzaile bihurtu da, Euskal Artisten Elkartearen kanpoko proiekzioan parte hartu baitzuen. Aliadofiloei laguntzearen aldeko sutsu, aktiboki parte hartuko du azaroan eta abenduan Madrilen egingo den erakusketa-enkantean, Frantzian Alemaniako tropen aurka borrokatzen diren boluntario espainiarren alde dirua biltzeko.

1917

Euskal Artisten Elkartearen erakusketa kolektibo batean, Bilbon, El ciego de Calatañazor margolana erakutsi zuen. Lan hori, beste batzuekin batera, Madrilen erakutsiko du La Tribuna egunkarian, apirilean. Hori dela eta, omenaldia egin zitzaion maiatzaren 8an, Ramón Gómez de la Serna bertan parte hartuz. Pombo kafetegian Gustavo de Maeztu joan zen solasaldira, Madrilen zegoela. Bere espirituak Soria, Nafarroa, Errioxa, Kordoba eta Murtzia probintzietara eramaten du. Euskal Artisten Elkarteak erakusketa jarri du Bartzelonan, Layetanas Galerietan. Otsailean, besteak beste, Las mujeres del mar eta El ciego de Calatañazor koadroak erakutsi zituen Bilbon. Martxoaren 13an, Bilboko Museoko Batzordeak El ciego de Calatañazor erosteko oniritzia eman zuen. Beste behin ere, Arte Ederren Erakusketa Nazionalean parte hartu zuen. Oraingoan, triptiko handi bat erakutsi zuen, La Tierra Ibérica izenburu adierazkorra duena . Lan honekin hirugarren mailako domina bat lortu zuen. Berriro ere Bartzelonan, ekainean bere lanen erakusketa berri bat inauguratuko du, oraingoan, Layetanas Galerietan. Antonio Segurak antolatuta, omenaldi beroa jasoko du Francisco Iturrino eta Pablo Picasso margolariekin batera.

1918

Urtarrilean, Bilboko Elkarte Filarmonikoaren lokaletan, irudia eta paisaia tartekatzen dituzten hainbat obra jarri zituen ikusgai. La Musa Nocturna koadroa erakutsi zuen, La Nocheizenburua izango lukeen triptiko baterako azterlantzat hartua.

1919

Abuztuaren 30ean inauguratu zen, Bilboko Berastegiko eskoletan, Pinturaren Nazioarteko Erakusketa. Maeztuk Gauguin, Renoir, Bonnard, Cézanne, Van Gogh, Maurice Denis, Mary Cassat, Picasso eta Van Dongen artisten zerrenda garrantzitsuarekin batera parte hartu zuen. Beste behin ere, sortzaile urduri, horizonte berrien ikuskatzaile eta bere pinturari beste bira bat eman beharrean, Londresera joan zen. Aurretik, El Orden lana amaitu zuen, Espainiako oligarkia salatzen duen trilogia baten zati gisa proiektatua. Londresen Chelsea auzoan biziko da, Cheyne Walk kaleko 62. zenbakian. Abenduaren 6tik 30era bitartean, olioen eta marrazkien arteko 147 lan jarri zituen ikusgai Grafton Galleries-en.

1920

Sheffieldeko Udal Museoan, Leedeko Udal Museoan eta Hullekoan erakutsi zituen lanak. Urrian Madrilen egiten den lehen Udazkeneko Aretora joan zen. El Orden eta La Fuerza koadroak bidali. XVI. mendetik aurrera Espainiako pinturari buruz Londresen egiten den erakusketa antologikoan, lau koadrorekin parte hartzen du.

1921

Otsailaren 2tik 17ra Londresko Walker 's Gallery-nizango da ikusgai. Lehen aldiz erakusten du bere Pierrot en la Taberna koadroa. Iraileko bigarren hamabostaldian Euskal Artisten Elkartearen aretoan 12 olio eta 40 marrazki jarri zituen erakusgai.

1922

Maiatzean Parisko Devambez Galerietan erakutsi zituen lanak. Guztira 33 olio eta 38 marrazki erakutsiko ditu. Irailaren 10ean inauguratuko da Gernikan Eusko Ikaskuntzaren III. Kongresua. Maeztuk sei koadro aurkeztu ditu erakusketan, eta horietatik garrantzitsuena Tierra Vasca izenekoa da. Ikusmoldea eta mihisea Maeztuk egin zituen, larruzko markoa Luis Quintanillak eta Isasik, eta zurgintza Martin de Zuloagak egin zuen. Azaroaren 18an, Estanislao María de Aguirrek Gustavo de Maezturen eskuizkribua inprimatu zuen. Abenduan kaleratuko da, Miguel de Maeztu eta Jesús Ortiz de Echagüek zuzendutako "Biblioteca Color"izeneko bildumari hasiera emanez. Liburuko estalkiak Luis Quintanillak larru bozelkorrez ederki eginak zeuden. Barruan, Antonio de Guezalak egindako ex; libris bat agertzen da, eta Maezturen karikatura bat, Luis de Bagariak sinatua.

1923

Ekainean eta uztailean Madrilgo Arte Modernoko Museoan erakutsi zituen bere lanak. Txinatarren gaia aurkezten dio hiriburuko publikoari. Gai honi buruz hitzaldi bat emango du erakusketa aretoan, "Txinarrei buruzko fantasia" izenburupean.

1924

Otsailaren 9an inauguratu zuen bere erakusketa Madrilgo Nancy Aretoan. Paisaiek Santander probintziako agertokiak islatzen zituzten. Inaugurazio-ekitaldian izan ziren Holandako enbaxadore Indalecio Prieto, Margarita Nelken, Alcántara, Vegue, José Francés, Méndez Casas, Vázquez Díaz, Edgar Neville eta abar. Arte Ederren Erakusketa Nazionalera "Retrato de mi hermana María" lanarekin aurkeztu zen . Bilbon eta Euskal Artisten Elkartearen aretoetan txinatarren irudiak erakutsiko ditu. Urriaren 25ean Bilboko Arte Modernoaren Museoa inauguratuko da. Bere hormetatik "El ciego de Calatañazor" koadroa zintzilik dago.

1925

Urtarrilean, Amsterdamgo Udal Museoko zuzendari Beard jaunak gonbidatuta, 60 lan jarri zituen ikusgai ohorezko aretoan. Apirilean Arnhem hiriko Udal Museoan izango da ikusgai. Literaturara itzuli eta "Cagliostro"antzezlana idatzi zuen. Irailean zehar Hondarribian parte hartzen du Uskarako Jaietan. Parisera joaten da eszenografia ikastera.

1926

Urtarrilaren 26an inauguratu zen Salamancako kasinoan bere lanak biltzen dituen erakusketa. Une horretatik aurrera, beste bidaia bat egin zuen Espainiako geografian, paisaia berriak ikusteko. Maiatzaren 15etik ekainaren 15era Bilboko Arte Modernoaren Museokoaretoetan egiten den lehen Euskal Artisten Erakusketan parte hartuko du. Arte Ederretako Erakusketa Nazionalean parte hartu zuen berriro, La Leyenda de Don Juan lana aurkeztu zuen eta abenduan bere lagunentzako erakusketa jarri zuen Bilboko Orueta kaleko bere estudioan.

1927

Otsailaren 21ean Adolfo Guiard margolariaren omenezko afaria egingo da Bilboko Carlton hotelean. Hoteleko atondoa Guezala, Urrutia, Ucelay eta Gustavo de Maeztu margolariek egindako dekoratuek eraldatu zuten. Jesus Guridiren musika izan zuen lagun. Urriaren 28an Gustavo de Maezturen erakusketa bat inauguratuko da Bilboko Euskal Artisten Elkartearen lokaletan. Galizian zehar egindako azken bidaietako koadroak erakusten ditu. Apirilaren 21ean, Espasa-Calpe argitaletxeak Maeztuk "La Camorra Dormida" izenburupean idatzitako liburu berri bat argitaratu zuen.

1928

Martxoan, Sevillako Arte Zahar Ederren Jauregian aire zabaleko fatxadetarako pinturen asmakizuna aurkeztu zuen. Lehiaketako epaimahai bereziak lehen saria eman zion ekimen askeko sailean. Hil honetan bertan, hilaren 17an, Maezturen erakusketa bat inauguratu zen Gasteizko Arte eta Lanbide Eskolako Hallean. Gasteizko Udalak "Alaves y vizcaíno" izeneko koadroa erosi zion. Sevilla, Burgos, Extremadura eta Avila probintziak zeharkatu zituen. San Pedro de Arlanzan indusketak egiteko asmoa zuen, eta, horretarako, Instrukzio Publikoko Ministerioaren baimen egokiak lortu zituen. Sari berri bat lortu zuen Bilboko Udalak antolatutako Lan eta Industria Erakusketako Lehiaketan.

Uztailean, Euskal Aste Nagusian parte hartuko du, Euskal Artisten Elkartearekin eta Baionako Euskal Arte Museoarekin elkarlanean.

Urriaren 26an, bere teknika piktoriko berriari buruzko hitzaldi bat eman zuen Madrilgo Arkitektoen Elkartean. Handik gutxira, Udazkeneko VIII. Aretora joan zen, hiru koadro aurkeztuz.

1929

Apirilaren bigarren hamabostaldian akuarelak erakutsi zituen Euskal Artisten Elkartean, Bilbon. Maiatzaren 14an, Donostiako Gipuzkoako Ateneoaren Aretoan akuarelen, marrazkien eta proiektuen erakusketa bat inauguratuko da. Halaber, San Sebastian a una reina proiektua aurkezten du, Maria Kristina erreginari omenaldi gisa entzafustikari egiteko.

1930

Ingurumen-aholkulari gisa lan egiten du "La Canción del día" filmean. David Álvarezekin batera, banaketa artistikoen enpresa bat sortu zuen Tolosan.

1931

Ekainean bakarkakoerakusketa egin zuen Granadako Tiro Jauregian. Entzustikaren prozedurekin eta bere lehen autolitografiekin lotutako 14 lan aurkezten ditu.

1932

Maiatzaren 15etik ekainaren 15era Euskal Artisten erakusketa egingo da Bilboko Arte Modernoko Museoan. Obra batean parte hartzen du. Uztailean bere autolitografiak bilduma erakutsi zuen Madrilen. Aukeratutako lekua Arte Ederren Zirkulua da. Abenduaren 3an bere autolitografien erakusketa inauguratuko da Euskal Artisten Elkartearen Aretoan. Madrilgo Arte Modernoko Museoko Batzarrak bost autolitografia grafiko erostea erabaki du.

1933

Euskal Artisten Elkartearen hainbat erakusketa kolektibotan parte hartu zuen Bilbon, Bartzelonan (Galerías Emporium). Apirilaren 24an Bartzelonako Catalonia Liburudendako Saloian bere lanen bakarkako erakusketa bat inauguratu zuen. Uztailean Iruñean egin zuen erakusketa, Arte eta Lanbide Eskolan antolatutako erakusketa kolektibo batean. Bere obra bat Diputazioari oparitzen dio eta beste bat Nafarroako Ateneoari. Urrian bere autolitografiak erakutsi zituen Donostian. Udazkenean, Arturo Acebal Idigorasekin lankidetzan, bi mihise handi egin zituen Correosek Bilbon duen egoitza berriaren hallean.

1934

En mayo expone en las Galerías Layetanas de Barcelona sus autolitografías. A la Exposición Nacional de Bellas Artes acude con su obra gráfica, producciones que expondrá en Pamplona durante el mes de noviembre. Participa en la exposición itinerante de grabadores españoles que recorrerá las ciudades de Graz, Viena y Munich. Maiatzean bere autolitografiak erakutsi zituen Bartzelonako Layetanas Galerietan. Arte Ederretako Erakusketa Nazionalera joan zen bere lan grafikoarekin, eta azaroan Iruñean erakutsiko ditu ekoizpen horiek. Graz, Viena eta Munich hiriak zeharkatuko dituen espainiar grabatzaileen erakusketa ibiltarian parte hartu zuen.

1935

Urtarrilaren 7tik 20ra, Euskal Artisten Elkartearen lokaletan jarri zuen erakusketa, etabere lanen artean Holandako eta Andaluziako paisaiak nabarmentzen dira. Maiatzean, Bartzelonako Layetanas Galerietan erakutsi zituen berriro, oraingoan, zementuzko freskoak bilduma bat. Nafarroako Foru Aldundiak Iruñeko Probintzia Jauregiko Bilkura Areto berriaren dekorazio piktoriko-murala egiteko agindu zion.

1936

Otsailaren 22an Alea taldea sortu zen Bilbon. Gustavo bertako lehendakari izendatzen dute. Maiatzean amaitutzat eman ziren Aldundiaren Aretoko horma-irudiak. Arte Ederren Erakusketa Nazionalera joan zen, hiru koadro ditu, horietako bat Navarra Jota Navarra, Roncalgaiarekin. Uda pasatzeko Lizarrara joan zen bizitzera, eta han Gerra Zibilaren hasierak harritu zuen. Azaroaren 11n bere anaia Ramiro de Maeztu fusilatu zuten Madrilen. Abuztuan, Arte eta Lanbide Eskolako lokaletan egiten den artista arabarren erakusketa batean parte hartzen du Gasteizen.

1938

Apirilaren 26an, Iruñeko Diputazioko ezkaratzean, El general Zumalacárregui koadroaren inguruko bere lanak erakutsi zituen. Irailean bere lanen bilduma bat erakutsi zuen Donostiako Singer Galerian. Veneziako Bienalean parte hartu zuen, eta bost koadro erakutsi zituen.

1939

Apirilaren 9tik maiatzaren 30era, Pintura, Eskultura eta Dekorazio Arteen erakusketa egingo da Bilbon, Udalaren babesarekin, Bizkaiko Probintziako Propaganda Buruzagitzak antolatuta, Carlton hotelean. Ekainean Logroñoko Singer Galerian erakutsi zituen lanak.

1940

Gasteizko Udalak bere anaia Ramiroren erretratua egiteko agindu zion, udaletxeko areto nagusian jartzeko. Maiatzean jarri zen Xabierko San Frantzisko parrokian San Francisco Javier Maeztuk margotu berri duen koadroa. Nafarroako Foru Aldundiaren Jauregian, Iruñean, egiten ari den Nafarroako Artisten I. Erakusketan parte hartu zuen uztailean.

1941

Iruñeko San Juan de Dios ospitalerako koadro handi bat amaitzen da, Ordenaren sortzailearen irudiarekin. Azaroan berriz ere Bartzelonako Galería Pallarés-en egin zuen erakusketa.

1942

Ekainean Madrilen egin zuen erakusketa, Madrilgo Círculo de Bellas Artesen.

1943

Apirilaren 27an omenaldiaegin zitzaion Maezturi Madrilgo Lhardi jatetxean. Ignacio Zuloaga eta Mariano Benlliure izan ziren mahaiburuak. Abenduaren 11n bere lagun Anastasio Martínez de Iruñaren dendan jarri zuen erakusketa.

1940

Urtarrilean, Suitzarraren Taldeak Akuarelako I. Areto Nazionala antolatzen du Bilbon, eta Maeztuk bertan parte hartzen du. Martxoaren 28an, Juana Whitney andrea hil zen Lizarrako Kale Nagusiko bere etxean. Iruñeko Gobernu Zibilak XII. mendean girotutako oreinen ehizaldi batirudikatzen duen koadroa erosi zuen, Antso Azkarraren garaian. Arte Ederren Erakusketa Nazionalera joan zen El toro ibérico obrarekin. Martxotik irailera , Maeztuk idatzitakoartikulu batzuk agertzen dira Iruñeko "Pregón" aldizkarian, Nafarroa, bere jatorria eta pasadizoak ardatz hartuta. Urrian Bilboko Singer Galerian egin zuen erakusketa. Guztira koloreztatutako 80 marrazki erakusten ditu, eta horiei autolitografien bilduma gehituko die.

1946

Bizkaiko Foru Aldundiak "Retrato del licenciado Poza" enkargatu zion Gernikako Juntetxeko Vascongados Ilustres Galeriarako.

1947

Bere etxean hil zen, Lizarran, otsailaren 9an. Lehenago, otsailaren 4an, Lizarrako Udalak, Osoko Bilkuran, hiriko Adopziozko Seme titulua eman zion. Maiatzaren 31n hil ondorengo omenaldia egingo zaio Bilboko Parkeko Museoan.